سیدجواد میری در غرفه کتابخانه مجلس: خالص‌سازی هویتی، منشأ تعارضات اجتماعی

به گزارش پایگاه خبری و هنری پیام هنر، دومین نشست غرفه کتابخانه مجلس در سی‌و‌پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با عنوان «نسبت هویت ملی و هویت دینی در ایران معاصر» روز جمعه ۱۹ اردیبهشت با سخنرانی دکتر سیدجواد میری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. میری در ابتدای سخنان خود به نسبت میان دو مؤلفه اسلامیت و ایرانیت پرداخت و آن را مسئله‌ای کلیدی در درک چیستی هویت ایرانی در گذشته و جهت‌گیری آن در آینده دانست.

او مواجهه جامعه ایرانی با تمدن مدرن غربی را منشأ شکل‌گیری نوعی اضطراب هویتی عنوان کرد که منجر به ظهور سه روایت غالب از هویت ایرانی در عصر معاصر شده است: روایت باستان‌گرا که اصالت را به ایران پیش از اسلام می‌دهد؛ روایت دینی که هویت ایرانی را با ورود اسلام، به‌ویژه تشیع پس از صفویه، معنادار می‌داند؛ و روایت مدرن که مفهوم ناسیون را متأثر از روشنگری و مشروطه می‌داند و دو روایت دیگر را واپس‌گرا تلقی می‌کند.

میری با اشاره به تأثیر این سه روایت بر تحولات سیاسی یک قرن اخیر، از جمله دو انقلاب و سه نظام سیاسی (مشروطه، پهلوی و جمهوری اسلامی)، اظهار کرد: تلفیق این روایات و دستیابی به سنتزی عادلانه و هم‌افزا، چالش اصلی جامعه امروز ایران است. او مفهوم «ایران به مثابه ملک مشاع» را راه‌حل این چالش دانست و تأکید کرد که همه ایرانیان، فارغ از مذهب، قومیت، زبان یا فرهنگ، باید از دسترسی برابر به عرصه‌های قدرت، رسانه، اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و آموزش برخوردار باشند.

وی تصریح کرد: تعارضات هویتی زمانی پدید می‌آید که قدرت سیاسی کوشیده است از یک مؤلفه هویتی بهره‌کشی سیاسی کرده یا با رویکرد خالص‌سازی، تنوع ذاتی جامعه ایرانی را نادیده بگیرد. در حالی‌که واقعیت تاریخی ایران، تنوع و تکثر فرهنگی است و جامعه ایرانی نیز در پذیرش این تنوع مشکلی ندارد.