فیلم “مست عشق” روایت دیدار مولانا و شمس تبریزی در گذر زمان

فیلم “مست عشق” به کارگردانی حسن فتحی، اثری حماسی و عاشقانه ، محصول مشترک ایران و ترکیه است که به بخش‌هایی از زندگی و رابطه عمیق مولانا جلال‌الدین بلخی و شمس تبریزی می‌پردازد.

مست عشق  برداشتی آزاد از زندگی مولانا و شمس تبریزی در سال‌های ۶۴۰ تا ۶۴۵ هجری قمری است و رابطهٔ عارفانه مولانا را با شمس تبریزی به تصویر کشیده است.

 

شرح و بسط داستان “مست عشق”: در این فیلم به چند مورد از جمله زمینه تاریخی، رابطه مولانا و شمس، تأثیر شمس، مثلث عشقی، شخصیت اسکندر، نمادها و مضامین،تحول درونی شخصیت‌های فیلم، نواقص و جمع‌بندی فیلم اشاره می کنیم.

زمینه تاریخی:

داستان فیلم در سال‌های ۶۴۰ تا ۶۴۵ هجری قمری، در دورانی پر فراز و نشیب از تاریخ ایران، روایت می‌شود. در این زمان، مغولان به سرزمین‌های ایرانی یورش برده‌اند و تار و پود زندگی مردم را در هم تنیده‌اند. این بحران، زمینه‌ای را برای به تصویر کشیدن تضاد میان خشونت و ظلم مغولان با صلح‌طلبی و عرفان مولانا و شمس فراهم می‌کند.

رابطه مولانا و شمس:

در مرکز داستان، رابطه عمیق و عرفانی مولانا جلال‌الدین رومی (با بازی پارسا پیروزفر) با شمس تبریزی (با بازی شهاب حسینی) قرار دارد. شمس، عارفی سیار و وارسته، در مسیر زندگی مولانا ظاهر می‌شود و تحولات عمیقی در او ایجاد می‌کند.

تأثیر شمس بر مولانا در دو بعد اصلی نمود می‌یابد:

صلح‌طلبی: شمس با تعالیم عرفانی خود، مولانا را به صلح و آشتی در برابر خشونت مغولان دعوت می‌کند. این امر در تضاد آشکار با جو خشونت‌آمیز آن دوران قرار دارد و پیام صلح و دوستی را به مخاطب القا می‌کند.

عرفان و عشق الهی: شمس، مولانا را به سوی عرفان و عشق حقیقی به خداوند رهنمون می‌شود. این امر در اشعار و مثنوی معنوی مولانا به وضوح قابل مشاهده است.

مثلث عشقی:

در کنار رابطه مولانا و شمس، شاهد شکل‌گیری مثلث عشقی میان شمس، علاءالدین (پسر مولانا) و کیمیا خاتون (دخترخوانده مولانا) هستیم. این مثلث عشقی، پیچیدگی‌ها و چالش‌های جدیدی را به داستان اضافه می‌کند و به بررسی ابعاد مختلف عشق و حسادت می‌پردازد.

شخصیت اسکندر:

در یک‌سوم پایانی فیلم، شخصیت اسکندر، جنگجویی نظامی که از مریدان مولانا است، به داستان اضافه می‌شود. اسکندر تحت تأثیر شمس متحول می‌شود و از خشونت و جنگ دست می‌کشد. او در پایان فیلم به معشوقه خود مریم می‌پیوندد و همراه با مولانا، با رقص سماع به آرامش می‌رسد.

شخصیت اسکندر، نمادی از تحول و رستگاری است و نشان می‌دهد که هیچ کس از یافتن مسیر حقیقت و عشق الهی محروم نیست.

نمادها و مضامین:

“مست عشق” سرشار از نمادها و مضامین عمیق عرفانی و فلسفی است. رقص سماع، عشق الهی، صلح‌طلبی، جستجوی حقیقت و تحول درونی از جمله این مضامین هستند.

رقص سماع: رقص سماع در این فیلم، نمادی از وحدت با خداوند و رهایی از قید و بندهای دنیوی است. مولانا و شمس در سکانس‌های مختلف فیلم، با رقص سماع به آرامش و معنویت حقیقی دست می‌یابند.

عشق الهی: عشق الهی، محور اصلی داستان “مست عشق” است. عشق مولانا و شمس به خداوند،الهام‌بخش مخاطب برای یافتن عشق حقیقی در زندگی خود می‌شود.

صلح‌طلبی: در دنیایی پر از خشونت و جنگ، “مست عشق” پیام صلح و آشتی را به ارمغان می‌آورد. شمس با تعالیم عرفانی خود، مولانا را به صلح و مدارا در برابر ظلم و ستم دعوت می‌کند.

جستجوی حقیقت: مولانا و شمس در این فیلم، به دنبال حقیقت و معنای واقعی زندگی هستند. این جستجو، مخاطب را به تفکر در مورد هدف زندگی و مسیر رسیدن به رستگاری وا می‌دارد.

تحول درونی شخصیت‌های “مست عشق”

شخصیت‌های “مست عشق”، در طول داستان تحولات درونی عمیقی را تجربه می‌کنند. مولانا تحت تأثیر شمس، از واعظی مشهور به عارفی وارسته تبدیل می‌شود. شمس نیز با مشاهده تحولات مولانا، به معنای عمیق‌تر از عرفان و عشق الهی دست می‌یابد. اسکندر، جنگجوی خشن، با تعالیم شمس به صلح و آرامش می‌رسد.

در گذر داستان “مست عشق”، شاهد تحولات عمیق و معنوی در شخصیت‌های اصلی فیلم هستیم. مولانا جلال‌الدین رومی که در ابتدا به عنوان واعظی مشهور شناخته می‌شود، تحت تأثیر تعالیم و منش عارفانه شمس تبریزی، مسیر زندگی خود را دگرگون می‌کند و به عارفی وارسته بدل می‌شود.

این تحول در مولانا، صرفاً به تغییر شغل و دیدگاه او محدود نمی‌شود، بلکه در اعماق وجودش رخ می‌دهد و او را به درک عمیق‌تر مفاهیمی چون عشق الهی، صلح و عرفان رهنمون می‌کند.

در مقابل، شمس تبریزی نیز که به عنوان عارفی سیار و وارسته شناخته می‌شود، با مشاهده تحولات شگرف مولانا، به معنای عمیق‌تر از عرفان و عشق الهی دست می‌یابد. این تعامل دو سویه میان مولانا و شمس، نقطه قوت فیلم “مست عشق” و رمز جذابیت آن محسوب می‌شود.

در کنار مولانا و شمس، شخصیت اسکندر، جنگجوی خشن، نیز دستخوش تحولات عمیقی در طول داستان می‌شود. اسکندر که در ابتدا تحت تأثیر خشونت و ظلم دنیای اطراف خود قرار دارد، با تعالیم صلح‌طلبانه شمس متحول می‌شود و به آرامش و معنویت حقیقی دست می‌یابد.

“مست عشق” در کنار نقاط قوت خود، از برخی نواقص نیز رنج می‌برد.

اختلافات فرهنگی: به دلیل ماهیت مشترک فیلم و حضور بازیگران و عوامل ایرانی و ترکیه‌ای، در برخی سکانس‌ها شاهد ناهماهنگی‌های فرهنگی هستیم.

فیلمنامه: در برخی از قسمت‌های فیلم، فیلمنامه انسجام لازم را ندارد و شاهد افت و خیزهایی در روایت داستان هستیم.

با وجود این نواقص، “مست عشق” اثری ارزشمند در سینمای ایران است که به دلیل پرداختن به موضوعی عمیق و معنوی، مورد استقبال بسیاری از مخاطبان و منتقدان قرار گرفته است.

“مست عشق” به عنوان اولین فیلم سینمایی بلند با محوریت زندگی مولانا و شمس، گامی مهم در جهت معرفی این دو شخصیت برجسته به نسل‌های جدید محسوب می‌شود.

جمع‌بندی:

“مست عشق” با روایت داستانی جذاب و پرکشش، مخاطبان را به سفری معنوی در دنیای عرفان و عشق می‌برد. این فیلم به خوبی توانسته گوشه‌ای از زندگی و اندیشه‌های دو شخصیت برجسته تاریخ ایران را به تصویر بکشد.

 فراز و نشیب های ساخت “مست عشق”

شهریور ۱۳۹۸، خبر ساخت فیلمی با موضوع زندگی شمس تبریزی و مولانا جلال‌الدین رومی به کارگردانی حسن فتحی، قوت گرفت و شور و اشتیاق را در دل دوستداران این دو شخصیت برجسته تاریخ ایران برانگیخت.

مهر همان سال، با مشخص شدن بازیگران نقش‌های اصلی، از جمله پارسا پیروزفر در نقش مولانا و شهاب حسینی در نقش شمس، فیلمبرداری “مست عشق” آغاز شد.

اما، سرنوشت این فیلم پرفراز و نشیب بود. اختلافات مالی سرمایه‌گذاران و سپس شیوع بیماری کووید-۱۹، روند فیلمبرداری را با کندی مواجه کرد و بخش‌هایی از آن را ناتمام گذاشت.

با تلاش و پشتکار عوامل، سکانس‌های باقی‌مانده سرانجام در آذر ۱۴۰۰ تکمیل شد و “مست عشق” به مرحله پس‌تولید رسید.

انتظار به سر رسید و “مست عشق” از ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سینماهای ایران به نمایش درآمد.

این فیلم با استقبال چشمگیر مخاطبان روبرو شد و فروش آن در گیشه از ۸۵ میلیارد تومان گذشت. “مست عشق” به دومین فیلم پرفروش سال و پرفروش‌ترین فیلم غیرکمدی تاریخ سینمای ایران بدون در نظر گرفتن نرخ تورم تبدیل شد.

“مست عشق” تنها یک فیلم سینمایی نبود، بلکه سفری به دنیای عرفان و عشق بود که مخاطبان را مجذوب خود کرد.

 

این فیلم پیش از اکران حواشی را هم به دنبال داشت:

این حواشی همچون” نسخه سریالی، اختلاف نظر با سرمایه‌گذار ترکیه‌ای، کناره‌گیری همایون شجریان و سهراب پورناظری” به دنبال داشت:

نسخه سریالی حاشیه‌ها و چالش‌ها

اواخر مهرماه ۱۳۹۹، خبری ناگوار فضای سینمای ایران را تحت تاثیر قرار داد. سهراب پورناظری، سازنده موسیقی فیلم “مست عشق” در مصاحبه‌ای اعلام کرد که این فیلم به شکل نیمه‌کاره رها شده و به مرحله پایانی نرسیده است.

این سخنان، موجی از واکنش‌ها را به دنبال داشت. رسانه‌ها به یاد وعده تهیه‌کننده پروژه افتادند که در خردادماه همان سال اعلام کرده بود فیلم تا پایان تابستان آماده نمایش می‌شود.

تنها ۴ روز بعد از این سخنان، در آخرین روز مهرماه، خبر دیگری حاشیه‌های “مست عشق” را بیشتر کرد. ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که مدعی بود فیلم “مست عشق” پخش جهانی خود را آذرماه همان سال همزمان با هفته بزرگداشت مولانا آغاز خواهد کرد.

اما نکته عجیب این ویدیو، علاوه بر اعلام پخش جهانی، معرفی یک مجموعه هشت قسمتی از این اثر بود. خبری که حسن فتحی، کارگردان فیلم، بلافاصله آن را تکذیب کرد.

اما ماجرا به همین جا ختم نشد. فرهاد توحیدی، فیلمنامه‌نویس “مست عشق” نیز در گفتگویی، اقدام خودسرانه سرمایه‌گذار ترک در زمینه وعده پخش جهانی فیلم و تهیه نسخه سریالی آن را نقض حقوق مؤلفان و سازندگان این اثر دانست.

توحیدی اعلام کرد که پیگیری حقوقی این موضوع از سوی سرمایه‌گذار ایرانی فیلم آغاز شده است.

حاشیه‌های نسخه سریالی “مست عشق” به اینجا ختم نشد و در ادامه نیز شاهد کشمکش‌ها و چالش‌های متعددی بین عوامل ایرانی و سرمایه‌گذار ترک بودیم.

در نهایت، با تلاش‌های حقوقی و پیگیری‌های انجام شده، مالکیت صددرصدی فیلم به طرف ایرانی واگذار شد و “مست عشق” در اردیبهشت ۱۴۰۳ به روی پرده سینماها رفت.

اما ماجرای نسخه سریالی همچنان در ابهام باقی مانده است. هنوز مشخص نیست که آیا این مجموعه هشت قسمتی به سرانجام خواهد رسید یا خیر.

“مست عشق” بدون شک یکی از پرحاشیه‌ترین فیلم‌های سینمای ایران در سال‌های اخیر بود.

حاشیه‌هایی که به وضوح نشان‌دهنده پیچیدگی‌های تولید یک اثر هنری بین‌المللی و چالش‌های همکاری با سرمایه‌گذاران خارجی است.

 

اختلاف نظر با سرمایه‌گذار ترکیه‌ای: آشفتگی در پشت پرده “مست عشق“

اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰، خبری ناگهانی دنیای سینمای ایران را تکان داد. یک شبکه ماهواره‌ای فارسی‌زبان با پخش تیزرهایی، از پخش سریال “مست عشق” در ترکیه خبر داد. این موضوع، درست در زمانی که مراحل تولید فیلم به طور کامل به اتمام نرسیده بود، ضربه سنگینی به “مست عشق” وارد کرد و توقف موقت آن را به دنبال داشت.

سرمایه‌گذار ترکیه‌ای پروژه که گویی از این اتفاق بی‌خبر بود، مدعی شد که تدوین و مراحل فنی فیلم به پایان رسیده و حتی قرارداد پخش سریال با شبکه ماهواره‌ای مذکور نیز نهایی شده است. او در ادامه اعلام کرد که دوبله فارسی سریال در حال انجام است و به زودی شاهد پخش آن خواهیم بود.

اما این ادعاها با واکنش تند حسن فتحی، کارگردان “مست عشق” روبرو شد. فتحی در بیانیه‌ای ضمن تاسف‌آور خواندن این خبر، آن را غیرقانونی و غیرحرفه‌ای دانست و تاکید کرد که فیلم هنوز به طور کامل به اتمام نرسیده و پخش سریالی آن بدون مجوز و رضایت عوامل ایرانی، غیرقابل قبول است.

این اتفاق، آشفتگی و سردرگمی را به “مست عشق” تزریق کرد. از یک سو، سرمایه‌گذار ترکیه‌ای مصرانه بر پخش سریالی فیلم اصرار داشت و از سوی دیگر، عوامل ایرانی به رهبری حسن فتحی، این اقدام را غیرقانونی می‌دانستند.

در نهایت، با پیگیری‌های حقوقی انجام‌شده توسط وزارت امور خارجه و سرکنسولگری ایران در استانبول، حقایق آشکار شد. مالکیت صددرصدی فیلم به طرف ایرانی واگذار شد و “مست عشق” بار دیگر به مسیر اصلی خود بازگشت.

اما این پایان ماجرا نبود. درست زمانی که به نظر می‌رسید “مست عشق” از بحران عبور کرده و به زودی روانه پرده سینما خواهد شد، اتفاقی دیگر رخ داد که بار دیگر این فیلم را در کانون توجهات قرار داد.

کناره‌گیری همایون شجریان و سهراب پورناظری: جدایی دو مهره کلیدی

در آذرماه سال ۱۴۰۰، همایون شجریان و سهراب پورناظری، دو تن از ستون‌های اصلی “مست عشق” در بیانیه‌ای غافلگیرکننده از کناره‌گیری خود از این پروژه خبر دادند. این اتفاق، شوکی بزرگ به “مست عشق” وارد کرد و بار دیگر آینده این فیلم را به ابهام کشاند.

شجریان و پورناظری در بیانیه خود، عدم توافق بر سر مسائل مالی و امکانات را دلیل اصلی کناره‌گیری خود عنوان کردند. آنها اعلام کردند که به دلیل عدم تعهد تهیه‌کننده به خواسته‌هایشان، دیگر تمایلی به ادامه همکاری در این پروژه ندارند.

مهران برومند، تهیه‌کننده “مست عشق” در واکنش به این اتفاق، ضمن ابراز تاسف از جدایی شجریان و پورناظری، اعلام کرد که خواسته‌های آنها غیرمعقول نبوده و تلاش‌هایی برای حل این مشکل در حال انجام است.

اما این تلاش‌ها راه به جایی نبرد و “مست عشق” بدون حضور شجریان و پورناظری به کار خود ادامه داد. موسیقی متن فیلم که قرار بود توسط شجریان و پورناظری ساخته شود، به مهران برومند سپرده شد و نقش شمس تبریزی که قرار بود توسط شجریان ایفا شود، به پارسا پیروزفر واگذار شد.

کناره‌گیری شجریان و پورناظری ضربه بزرگی به “مست عشق” وارد کرد. حضور این دو هنرمند یکی از نقاط قوت اصلی این فیلم بود و فقدان آنها، تاثیر منفی خود را بر کیفیت نهایی فیلم گذاشت.

با وجود این چالش‌ها، “مست عشق” در نهایت در سال ۱۴۰۳ به روی پرده سینماها رفت و با استقبال قابل قبولی از سوی مخاطبان روبرو شد. اما این فیلم هرگز نتوانست به آن پتانسیلی که در ابتدا وعده داده شده بود، دست پیدا کند و خاطره تلخ جدایی شجریان و پورناظری همیشه بر پیشانی “مست عشق” نقش بسته خواهد ماند.

 

اکران سینمایی “مست عشق”: بعد ازسفری پرفراز و نشیب که به سرانجام رسید

انتظار به سر رسید و سرانجام “مست عشق”، فیلمی که سال‌ها در انتظار اکران بود، از ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ بر پرده سینماهای ایران نقش بست.

اما این آغاز ماجرا بود. اکران “مست عشق” از همان ابتدا با چالش‌هایی همراه بود.

ابتدا، قرار بود این فیلم همزمان در سینماهای ایران و ترکیه از ۲۹ فروردین ۱۴۰۳ اکران شود. اما به دلیل مشکلات فنی در ایران، اکران به ۵ اردیبهشت موکول شد و در ترکیه نیز به تعویق افتاد.

با وجود این چالش‌ها، “مست عشق” از همان ابتدا مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت. پیش‌فروش بلیت‌های فیلم از ۲ اردیبهشت با رده‌بندی سنی ۱۵+ آغاز شد و در مدت کوتاهی با استقبال چشمگیری روبرو شد.

علاوه بر اکران عمومی، یک اکران ویژه نیز در تاریخ ۲۶ اردیبهشت با حضور عوامل اصلی فیلم در هتل اسپیناس پالاس برگزار شد. این اکران فرصتی برای هواداران “مست عشق” بود تا از نزدیک با کارگردان، بازیگران و سایر عوامل فیلم دیدار کنند و از تماشای فیلم در فضایی خاص لذت ببرند.

اکران “مست عشق” در سینماهای ایران رویدادی مهم بود. این فیلم نه تنها به دلیل خاص و داستان جذابش مورد توجه قرار گرفت، بلکه به عنوان اولین فیلم سینمایی بلند با محوریت زندگی مولانا و شمس نیز شناخته می‌شد.

حضور بازیگران سرشناس مانند پارسا پیروزفر در نقش مولانا و شهاب حسینی در نقش شمس، موسیقی متن دلنشین ساخته سهراب پورناظری و کارگردانی حسن فتحی از جمله عوامل موفقیت این فیلم بودند.

“مست عشق” در نهایت توانست به یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال ۱۴۰۳ تبدیل شود و نام خود را در تاریخ سینمای ایران ثبت کند.

 

بازیگران به نام این فیلم عبارتند از: پارسا پیروزفر در نقش مولانا ،شهاب حسینی در نقش شمس ،ابراهیم چلیک‌کول در نقش اسکندر،حسام منظور در نقش حسام‌الدین چلبی،بنسو سورال در نقش مریم،بوران کوزوم در نقش علاءالدین،هانده ارچل در نقش کیمیا خاتون (دختر خوانده مولانا)، بوراک توزکوپاران در نقش سلطان ولد (پسر مولانا)، سلما ارگچ در نقش کِرّا خاتون (همسر مولانا) و خالد ارگنچ در نقش بهاءالدین ولد (پدر مولانا)

 

پیام احمدی کاشانی

کارشناس کارگردانی سینما